Verem aşısı, dünya genelinde yaygın olan verem (tüberküloz) mikrobuna karşı koruma sağlayan bir aşıdır. Akciğer, kemik, böbrek veremi, menenjit ve milier verem gibi tüberküloz türlerinde oldukça etkilidir. Bunun yanı sıra cüzzam, mesane kanseri ve alerjik hastalıklar gibi rahatsızlıklarda da etkili olabilmektedir. Tıpta BCG (Bacillus Calmette-Guérin) aşısı olarak adlandırılır.

BCG aşısı, ısı ve ışığa karşı dayanıksızdır ve cilt altına enjekte edilir. Aşı yapılan bölge alkollü pamukla silinmemelidir. Enjektörle hava çekilmemesi gerekir. Bir yaşından küçük olan kişilere 0,05 cc, büyüklere ise 0,1 cc uygulanır. Aşı, lenfatik sistem ve kan yoluyla patojen basilin yayılmasını önler. Koruyucu özelliği yetişkinlerde %72,7, çocuklarda ise %85 oranında olduğu saptanmıştır. Aşı toz halinde kullanıldığından, oda sıcaklığında 30 gün, buzdolabında 2-8 derece arasında 2 yıl kadar etkisini korur. Kullanım aşamasında sulandırılarak, 6 saat içinde kullanılmalıdır. Aşının sulandırılması, kendi sulandırıcısı ile yapılmaktadır.

Verem aşısının yan etkileri genellikle azdır. Aşı sonrasında görülen etkiler aşı dozuna, aşı yapılan kişinin yaşına, aşının yapıldığı yere ve kişinin bağışıklık sistemiyle ilgilidir. Aşı yapılan kişilerde en sık lokal apseler ile boyun ve koltuk altı lenfadenopatiler görülür. Aşıdan 1-2 hafta sonra adenopatiler meydana gelebilir ve bunlar tedavi gerektirmeden iyileşebilir. Adenopatiler büyük olursa cerrahi olarak çıkarılır. Bağışıklık sistemi baskılanmış olan kişilerin bu açıdan izlenmesi gerekir.

Aşı, bebekler iki ayını doldurduktan sonra uygulanmaktadır. Bu dönemde bebekler 2 kg'dan daha zayıfsa, kilosu tamamlanana kadar beklenmelidir. Aşıdan 25-30 gün sonra aşı yapılan yerde sertlik meydana gelir. Daha sonra bu sertlik yerini sivilceyi andıran bir kızarıklığa bırakır. Kabarıklık zamanla kabuk bağlayarak, ardından iz bırakıp kaybolur. Bu belli bir zaman alsa da genellikle fazla şikâyete neden olmaz. Bazı durumlarda aşının tutmama ihtimali olduğundan, test yapılarak kontrol edilmelidir. Tutmayan aşılar yeniden yapılmalıdır. Bebekler 4 aylık oluncaya kadar aşı uygulanabilir. Bu zaman geçirildiğinde, PPD testi yapılarak bebekte tüberküloz mikrobu aranmalıdır. Vücudunda bu mikrop bulunmuyorsa, aşı uygulanabilir.

Aşının yaklaşık 5 yıl kadar koruyucu özelliği bulunmaktadır. Bu sebeple çocuklarda tekrar aşılama ihmal edilmemelidir. Etkinliğin süresi kişiden kişiye değişebilir, ancak genel olarak aşılama programlarına uyulması önemlidir.

Verem aşısının etkinliği ve yan etkileri üzerine yapılan araştırmalar, aşılamanın sadece bireysel değil, toplumsal sağlık açısından da büyük önem taşıdığını göstermektedir. Verem, hava yoluyla bulaşan ve tedavi edilmezse ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen bir hastalıktır. Bu nedenle, verem aşısı, özellikle yüksek risk gruplarında hastalığın yayılmasını önlemek için önemli bir araçtır. Ayrıca, verem aşısı olan kişilerin, verem testi (PPD testi) yapıldığında pozitif sonuç verme olasılığı da artmaktadır. Bu durum, verem aşısının bağışıklık sistemi üzerindeki etkisini göstermektedir.