Aşıyı ilk kim keşfetmiştir, biliyor musunuz?

İnsanlığın enfeksiyon hastalıklarıyla mücadelesindeki en etkili silah olan aşıların hikayesi, 18. yüzyıla dayanan bilimsel bir devrimle başlar. Edward Jenner'ın çiçek hastalığına karşı geliştirdiği yöntem, modern aşılamanın temelini oluştururken, bu buluşun ardında binlerce yıllık gözlemler ve deneyimler yatar.

25 Kasım 2025

Aşının Keşfi ve Tarihsel Gelişimi


Aşı, modern tıbbın en önemli başarılarından biridir ve insanlık tarihinde milyonlarca hayat kurtarmıştır. Aşının "keşfi" tek bir kişiye atfedilmez, çünkü bu kavram zaman içinde gelişmiştir. Ancak, aşılama fikrinin temelleri Edward Jenner adlı bir İngiliz doktor tarafından 1796 yılında atılmıştır. Jenner, çiçek hastalığına karşı geliştirdiği yöntemle aşılamanın babası olarak kabul edilir. İşte aşının keşfi ve gelişimi hakkında detaylı bilgiler:

  • Edward Jenner'ın Çalışmaları: Jenner, gözlemleri sonucunda inek çiçeği hastalığına yakalanan sütçülerin, insan çiçek hastalığına karşı bağışık olduğunu fark etti. 1796'da, James Phipps adlı bir çocuğa inek çiçeği virüsünü enjekte ederek onu çiçek hastalığına karşı korumayı başardı. Bu, dünyanın ilk başarılı aşısı olarak kayıtlara geçti ve "aşı" terimi, Latince'de inek anlamına gelen "vacca" kelimesinden türetilmiştir.
  • Jenner Öncesi Uygulamalar: Aşılama fikri Jenner'dan önce de vardı. Örneğin, Çin ve Osmanlı İmparatorluğu gibi toplumlarda, çiçek hastalığından korunmak için "variolasyon" adı verilen bir yöntem kullanılıyordu. Bu yöntemde, sağlıklı kişilere hafifletilmiş çiçek virüsü verilerek bağışıklık kazanmaları sağlanıyordu, ancak bu riskli bir uygulamaydı ve bazen ölümcül sonuçlar doğurabiliyordu. Jenner'ın yöntemi, bu riskleri azaltarak daha güvenli hale getirdi.
  • Modern Aşıların Gelişimi: Jenner'ın çalışmaları, Louis Pasteur gibi bilim insanlarına ilham verdi. Pasteur, 19. yüzyılda kuduz ve şarbon gibi hastalıklar için aşılar geliştirerek aşı bilimini ilerletti. Günümüzde aşılar, çocuk felci, kızamık ve hepatit gibi birçok bulaşıcı hastalığa karşı kullanılmakta ve küresel sağlığı korumada kritik bir rol oynamaktadır.

Özetle, aşıyı "ilk keşfeden" kişi Edward Jenner olarak kabul edilse de, bu süreç tarihsel bir birikimin sonucudur. Jenner'ın çalışmaları, aşılama yöntemlerini bilimsel temellere oturtarak modern tıbbın temel taşlarından birini oluşturmuştur. Aşılar sayesinde, çiçek hastalığı 1980'de tamamen ortadan kaldırılmış ve diğer birçok hastalığın kontrol altına alınması sağlanmıştır.

Yeni Soru Sor / Yorum Yap
şifre
Sizden Gelen Sorular / Yorumlar
Çok Okunanlar
Haber Bülteni
;