Trabzon Hurması Göz Aşısı Uygulama Rehberi
Trabzon hurması (Diospyros kaki) yetiştiriciliğinde göz aşısı, bitkinin çoğaltılması veya mevcut bir ağacın üzerine istenilen çeşidin aşılanması için yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntem, özellikle kalem aşısına göre daha az malzeme gerektirir ve başarı oranı yüksektir. İşte Trabzon hurması göz aşısının adım adım uygulanışı:
1. Zamanlama ve Hazırlık
- Göz aşısı için en uygun zaman, ağacın aktif büyüme dönemidir. Genellikle ilkbahar sonu veya yaz başı (mayıs-haziran ayları) tercih edilir, çünkü bu dönemde kabuk kolayca ayrılır ve gözler tazedir.
- Anaç olarak kullanılacak bitki sağlıklı, 1-2 yaşında ve yaklaşık kalem kalınlığında olmalıdır. Trabzon hurması için genellikle Diospyros virginiana gibi uyumlu anaçlar kullanılır, ancak kendi türü üzerine de aşılama yapılabilir.
- Aşı gözü, istenilen çeşitten alınmalıdır. Gözler, o yılın sürgünlerinden, olgunlaşmış ama odunlaşmamış dallardan seçilir. Yaprak sapının dibindeki tomurcuklar (gözler) canlı ve dolgun olmalıdır.
2. Malzemelerin Hazırlanması
- Aşı bıçağı (keskin ve temiz olmalı, paslanmaz çelik tercih edilir).
- Aşı bağı (rafya, aşı bandı veya özel aşı lastiği).
- Budama makası.
- Dezenfektan (aşı bıçağını temizlemek için alkol veya çamaşır suyu).
- Koruyucu macun (isteğe bağlı, aşı bölgesini hastalıklardan korumak için).
3. Gözün Alınması
- Aşı gözü, anaç üzerine takmak için hazırlanır. Bunun için, seçilen sürgünden bir göz, altında ince bir odun parçasıyla birlikte kesilir. Gözün üst kısmında yaklaşık 1,5-2 cm, alt kısmında ise 2-2,5 cm uzunluğunda bir kabuk parçası alınır.
- Gözü alırken, bıçağı hafifçe eğimli tutarak kesim yapın ve gözün zarar görmemesine dikkat edin. Gözün merkezindeki tomurcuk sağlam kalmalıdır.
- Alınan göz hemen kullanılmalı veya nemli bir bez içinde bekletilerek kuruması önlenmelidir.
4. Anaç Üzerinde Kesim Yapılması
- Anaç bitkinin gövdesinde, topraktan 15-20 cm yükseklikte, düzgün bir bölge seçin. Bu bölgeyi temizleyerek yaprak ve dalları uzaklaştırın.
- Anaç üzerinde "T" şeklinde bir kesim yapın. Önce yatay bir kesim (yaklaşık 1-1,5 cm), sonra bu kesimin ortasından aşağıya doğru dikey bir kesim (2-3 cm) uygulayın. Kesimler, kabuğu kesmeli ama odun dokusuna fazla zarar vermemelidir.
- Kesilen kabuğun kenarlarını hafifçe kaldırarak, gözün yerleştirileceği alanı hazır hale getirin.
5. Gözün Yerleştirilmesi ve Bağlanması
- Hazırlanan gözü, anaçtaki "T" kesiminin altına doğru kaydırarak yerleştirin. Göz, kabuk ile odun arasına sıkıca oturmalı ve tomurcuk dışarıda kalmalıdır.
- Gözü yerleştirdikten sonra, anaç kabuğunu hafifçe bastırarak kapatın. Ardından aşı bağı ile sıkıca sarın. Bağlama işlemi, gözün etrafındaki bölgeyi sabitlemeli ama tomurcuğu sıkmamalıdır.
- Bağ, aşı bölgesini hava almayacak şekilde kapatmalı ve nem kaybını önlemelidir. Aşırı sıkı bağlama, gözün beslenmesini engelleyebilir, bu yüzden dikkatli olun.
6. Sonrasında Bakım
- Aşı işleminden sonra, anaç bitkiyi düzenli sulayın ve gübreleme yaparak büyümeyi destekleyin.
- Bağ, 3-4 hafta sonra kontrol edilir. Göz canlı yeşil renkteyse ve sürgün vermeye başladıysa, bağ gevşetilebilir veya çıkarılabilir. Eğer göz kararmış veya kurumuşsa, aşı başarısız olmuştur ve tekrarlanabilir.
- Başarılı aşılarda, gözden çıkan sürgün büyüdükçe, anaç üzerindeki diğer sürgünler budanarak enerjinin aşılı kısma yönlendirilmesi sağlanır.
7. Genel İpuçları ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Aşı işlemini serin ve gölge bir ortamda yapın, doğrudan güneş altında çalışmayın.
- Keskin bir bıçak kullanmak, kabuğun zarar görmesini önler ve başarı şansını artırır.
- Trabzon hurması göz aşısında, "durgun göz aşısı" yöntemi yaygındır; bu, gözün o yıl sürmediği, ertesi ilkbaharda uyandığı anlamına gelir. Bu nedenle, aşıyı yazın yaparsanız, gözün büyümesi için sabırlı olun.
- Hastalık riskini azaltmak için aletleri dezenfekte edin ve aşı bölgesini koruyucu macunla kapatmayı düşünün.
Bu adımları takip ederek, Trabzon hurması göz aşısını başarıyla uygulayabilir ve sağlıklı bir şekilde büyüyen yeni bitkiler elde edebilirsiniz. Aşı sonrası düzenli kontrol, başarı oranını artıracaktır. |