Pediatri aşı takvimi nasıl olmalı ve ne zaman uygulanmalı?

Pediatri aşı takvimi, bebeklerin ve çocukların belirli yaşlarda alması gereken aşıları düzenleyen bir programdır. Bu takvim, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve ülkelerin sağlık bakanlıkları tarafından önerilir ve bulaşıcı hastalıklara karşı koruma sağlamayı amaçlar. Aşılar, bağışıklık sistemini güçlendirerek ciddi hastalıkları önler ve toplum sağlığını korur. Türkiye'de, Sağlık Bakanlığı'nın ulusal aşı takvimi takip edilir ve aşılar genellikle ücretsiz olarak sağlık kuruluşlarında uygulanır. Takvim, doğumdan itibaren ergenlik dönemine kadar devam eder ve her aşının belirli bir zamanlaması vardır. Ebeveynlerin, çocuklarının aşılarını zamanında yaptırması önemlidir; aksi takdirde koruyuculuk azalabilir veya hastalık riski artabilir.

Aşı takvimi, çocuğun doğumundan itibaren başlar ve genellikle aşağıdaki şekilde düzenlenir. Bu liste, Türkiye'deki güncel ulusal aşı takvimine dayanmaktadır, ancak bireysel durumlara göre değişiklikler olabilir. Her aşı, belirli bir yaşta ve birden fazla doz halinde uygulanır. İşte temel aşılar ve zamanlamaları:

• Doğumda: Hepatit B aşısının ilk dozu uygulanır. Bu, bebeği karaciğer iltihabına neden olan hepatit B virüsünden korur.
• 1. ay: Hepatit B aşısının ikinci dozu yapılır. Bu, bağışıklığı pekiştirir ve uzun süreli koruma sağlar.
• 2. ay: Bu ayda, bebeğin bağışıklık sistemini güçlendirmek için birkaç aşı bir arada uygulanır. Bunlar arasında BCG (verem aşısı), karma aşı (difteri, tetanoz, boğmaca, çocuk felci ve Hib), pnömokok aşısı ve rotavirüs aşısı bulunur. Karma aşı, birden fazla hastalığa karşı koruma sağlar ve genellikle enjeksiyon yoluyla verilir.
• 4. ay: Karma aşının ikinci dozu, pnömokok aşısının ikinci dozu ve rotavirüs aşısının gerekli dozları uygulanır. Bu, ilk dozların etkisini artırarak daha güçlü bir bağışıklık yanıtı oluşturur.
• 6. ay: Hepatit B aşısının üçüncü dozu, karma aşının üçüncü dozu ve pnömokok aşısının üçüncü dozu yapılır. Ayrıca, grip mevsiminde influenza aşısı önerilebilir, özellikle risk grubundaki çocuklar için.
• 12. ay: Bu ayda, kızamık, kızamıkçık, kabakulak (KKK) aşısının ilk dozu ve suçiçeği aşısı uygulanır. Ayrıca, pnömokok aşısının rapel (pekiştirme) dozu yapılabilir. Bu aşılar, çocukluk çağındaki yaygın viral hastalıklara karşı koruma sağlar.
• 18. ay: Karma aşının rapel dozu ve oral polio aşısı (çocuk felci) uygulanır. Bu, önceki aşıların koruyuculuğunu uzatır ve hastalık riskini en aza indirir.
• 4-6 yaş: Okul öncesi dönemde, karma aşının ikinci rapel dozu ve KKK aşısının ikinci dozu yapılır. Bu, çocuğun okul ortamında maruz kalabileceği hastalıklara karşı ek koruma sağlar.
• 9-13 yaş: Bu dönemde, HPV (human papillomavirus) aşısı önerilir, özellikle kız çocukları için rahim ağzı kanserine karşı koruma amaçlıdır. Ayrıca, tetanoz ve difteri rapel aşısı yapılabilir.

Aşıların uygulanma zamanları, çocuğun genel sağlık durumuna, alerjilere veya özel tıbbi koşullara göre ayarlanabilir. Örneğin, prematüre bebeklerde veya bağışıklık sistemi zayıf olan çocuklarda, aşı takvimi doktor tarafından kişiselleştirilir. Aşılar genellikle aile sağlığı merkezlerinde, hastanelerde veya özel kliniklerde uygulanır ve her aşı sonrası hafif yan etkiler (ateş, halsizlik) görülebilir, ancak bunlar geçicidir.

Pediatri aşı takvimi, çocukların sağlıklı büyümesi için kritiktir çünkü:

• Bulaşıcı hastalıkları önleyerek salgın riskini azaltır.
• Toplumda bağışıklık kazanılmasına yardımcı olur (sürü bağışıklığı).
• Çocuk ölümlerini ve sakatlıkları engeller; örneğin, çocuk felci aşısı felç riskini büyük ölçüde ortadan kaldırır.

Ebeveynler için ipuçları:

• Aşı takvimini düzenli olarak takip edin ve çocuğunuzun aşı kartını saklayın.
• Aşı öncesi çocuğunuzun ateşi veya hastalığı varsa doktorunuza danışın.
• Aşı sonrası olası yan etkileri gözlemleyin ve gerekirse dinlenme sağlayın.
• Güncel takvim için Sağlık Bakanlığı'nın web sitesini veya aile hekiminizi kontrol edin, çünkü aşı programları zamanla güncellenebilir (örneğin, yeni aşılar eklenebilir).

Sonuç olarak, pediatri aşı takvimi, çocukların yaşam boyu sağlığını korumak için düzenli ve zamanında uygulanmalıdır. Unutmayın, aşılar sadece bireysel değil, toplumsal bir sorumluluktur.