Kuduz aşısı nasıl uygulanır ve ne zaman yapılmalıdır?

Kuduz aşısı, kuduz virüsüne (Rabies virüsü) karşı koruma sağlayan bir aşıdır. Bu aşı, virüsün neden olduğu ölümcül kuduz hastalığını önlemek için kullanılır. Kuduz, genellikle enfekte hayvanların ısırığı veya tükürüğüyle bulaşan ve merkezi sinir sistemini etkileyen ciddi bir hastalıktır. Aşı, hem maruz kalma öncesi (koruyucu) hem de maruz kalma sonrası (tedavi edici) olarak uygulanabilir. Aşı, inaktive edilmiş virüs içerir ve bağışıklık sisteminin virüse karşı antikor üretmesini sağlar.

Kuduz aşısının zamanlaması, maruziyet durumuna bağlı olarak iki şekilde planlanır:

• Maruz Kalma Öncesi Aşılama: Bu, kuduz riski yüksek olan kişiler için önerilir. Örneğin, veterinerler, hayvan bakıcıları, laboratuvar çalışanları veya kuduzun yaygın olduğu bölgelere seyahat edenler. Aşılama programı genellikle 0, 7 ve 21 veya 28. günlerde olmak üzere üç doz şeklinde uygulanır. Bu, bağışıklığı güçlendirir ve olası bir maruziyette ek tedavi ihtiyacını azaltır.
• Maruz Kalma Sonrası Aşılama: Bu, kuduz şüphesi olan bir hayvan tarafından ısırılan veya temas eden kişiler için acil bir durumdur. Aşılama mümkün olan en kısa sürede başlamalıdır, ideal olarak maruziyetten sonraki 24 saat içinde. Standart program, 0, 3, 7, 14 ve 28. günlerde olmak üzere beş dozdan oluşur. Ayrıca, ilk dozla birlikte kuduz immün globulini (RIG) de uygulanabilir; bu, virüse karşı anında koruma sağlar ve aşının etkinliğini artırır.

Genel olarak, kuduz şüphesi durumunda hemen bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır, çünkü erken müdahale hayat kurtarıcıdır.

Kuduz aşısı, genellikle kas içine (intramüsküler) enjeksiyon şeklinde uygulanır. Yetişkinler ve büyük çocuklar için tercih edilen bölge kolun üst kısmıdır (deltoid kas), bebekler ve küçük çocuklar için ise uyluk ön kısmı kullanılabilir. Aşının uygulama adımları şunlardır:

• Sağlık profesyoneli öncelikle hastanın maruziyet öyküsünü değerlendirir ve aşı programını planlar.
• Aşı, steril koşullarda hazırlanır ve uygun dozda enjeksiyon yapılır.
• Maruz kalma sonrası durumlarda, ilk doz genellikle kuduz immün globulini ile birlikte verilir; immün globulin, ısırık bölgesine veya kas içine uygulanabilir.
• Aşı sonrası, hastanın bağışıklık tepkisi izlenir ve gerekirse ek dozlar planlanır. Aşıların zamanında yapılması çok önemlidir; programdaki gecikmeler etkinliği azaltabilir.

Aşı uygulaması genellikle güvenlidir, ancak hafif yan etkiler (ağrı, kızarıklık veya ateş) görülebilir; ciddi alerjik reaksiyonlar nadirdir.

Bu bilgiler genel bir rehber niteliğindedir; kesin talimatlar için daima bir sağlık profesyoneline danışmanız önerilir.