Kuduz aşısı iğnesi ne zaman yapılmalı?

Kuduz aşısı, kuduz virüsüne maruz kalma riski taşıyan durumlarda veya şüpheli bir hayvan ısırığı, tırmalama veya tükürük teması sonrasında mümkün olan en kısa sürede yapılması gereken hayat kurtarıcı bir önlemdir. Kuduz, ölümcül bir viral hastalık olduğundan, aşı zamanlaması kritik önem taşır. İşte kuduz aşısının ne zaman yapılması gerektiğine dair ayrıntılı bilgiler:

Kuduz şüphesi olan bir hayvanla temas durumunda, aşı hemen başlatılmalıdır. Bu durumlar şunları içerir:

• Isırık: Kuduz riski taşıyan bir hayvan (örneğin, köpek, kedi, yarasa, tilki) tarafından ısırılma.
• Tırmalama: Hayvanın tırnaklarıyla deride yara oluşturması ve tükürük bulaşma ihtimali.
• Tükürük Teması: Hayvanın tükürüğünün açık yara, çatlak deri veya mukoza (ağız, burun, göz) ile teması.

Aşı, temas sonrası ilk 24-48 saat içinde uygulanmalıdır. İdeal olarak, ilk doz mümkünse aynı gün veya ertesi gün yapılır. Gecikme, virüsün merkezi sinir sistemine yayılma riskini artırabilir.

Bazı kişiler, kuduz riski yüksek mesleklerde çalıştıkları veya yaşadıkları bölgelerde sık maruz kalma ihtimali olduğu için temas öncesi aşı yaptırmalıdır. Bu gruplar şunları içerir:

• Veteriner hekimler, hayvan bakıcıları veya laboratuvar çalışanları.
• Doğa sporlarıyla uğraşanlar veya kuduzun yaygın olduğu bölgelere seyahat edenler.
• Çocuklar, özellikle hayvanlarla sık temas edenler.

Temas öncesi aşılama genellikle 0, 7 ve 21 veya 28. günlerde üç doz şeklinde uygulanır ve bağışıklık sağlar. Bu, temas durumunda ek aşı dozlarına ihtiyacı azaltabilir.

Kuduz aşısı, standart bir programa göre uygulanır:

• Temas sonrası aşılama: Genellikle 0, 3, 7, 14 ve 28. günlerde toplam 5 doz şeklinde yapılır. İlk doz mümkünse temas sonrası hemen verilir.
• Ek olarak, kuduz immün globulin (RIG) de uygulanabilir; bu, temasın hemen sonrasında yapılır ve virüse karşı anlık koruma sağlar.

Aşı programına tam uyum önemlidir; dozların atlanması veya geciktirilmesi etkinliği azaltabilir.

Kuduz şüphesi olan bir temas sonrası asla "bekleyip görmek" doğru değildir. Semptomlar (ateş, halsizlik, kas ağrıları) ortaya çıktığında, hastalık genellikle ölümcüldür. Eğer temas üzerinden günler geçmişse bile, hemen bir sağlık kuruluşuna başvurulmalı ve aşıya başlanmalıdır. Geç kalınsa bile, aşı hala faydalı olabilir, çünkü kuluçka süresi değişkenlik gösterebilir.

Kuduz aşısı, riskli temas durumunda mümkün olan en kısa sürede (tercihen ilk 24 saat içinde) yapılmalıdır. Temas öncesi aşılama ise yüksek risk grupları için önerilir. Herhangi bir şüphe durumunda, derhal bir doktora veya enfeksiyon hastalıkları uzmanına danışın ve aşı programına sadık kalın. Unutmayın, kuduz önlenebilir bir hastalıktır, ancak zamanında müdahale hayat kurtarıcıdır.