Kuduz aşısı hangi durumlarda ve ne zaman uygulanır?

Kuduz aşısı, kuduz virüsüne karşı koruma sağlayan veya maruziyet sonrası hastalığın gelişmesini önlemek için kullanılan bir aşıdır. Kuduz, ölümcül bir viral enfeksiyon olup, genellikle enfekte hayvanların ısırığı veya tükürüğüyle bulaşır. Aşı, hem koruyucu (maruziyet öncesi) hem de tedavi edici (maruziyet sonrası) amaçlarla uygulanabilir.

Kuduz aşısı, aşağıdaki durumlarda uygulanır:

• Maruziyet öncesi profilaksi: Yüksek risk grubundaki kişiler (örneğin veterinerler, hayvan bakıcıları, laboratuvar çalışanları) kuduz virüsüne maruz kalma riski taşıdığından, önceden aşılanabilir.
• Maruziyet sonrası profilaksi: Kuduz şüphesi olan bir hayvanla temas (ısırık, tırmalama veya tükürük teması) durumunda, hastalığın önlenmesi için hızla uygulanır.

Kuduz aşısı, aşağıdaki durumlarda önerilir veya zorunludur:

• Kuduz şüphesi olan bir hayvan tarafından ısırıldıysanız: Özellikle köpek, kedi, yarasa, tilki gibi hayvanlar risk oluşturabilir.
• Hayvanın tükürüğü açık yara veya mukoza (ağız, burun, göz) ile temas ettiyse.
• Hayvanın davranışları kuduz belirtileri gösteriyorsa (aşırı saldırganlık, salya akışı, felç).
• Isırılan bölgenin temizliği ve tıbbi değerlendirme sonrası doktor tarafından gerekli görülürse.

Kuduz aşısının uygulama zamanı, maruziyet tipine bağlıdır:

• Maruziyet öncesi aşılama: Genellikle 3 doz halinde (0., 7. ve 21. veya 28. günlerde) uygulanır. Yüksek risk devam ediyorsa, belirli aralıklarla rapel dozlar önerilir.
• Maruziyet sonrası aşılama: Mümkün olan en kısa sürede başlanmalıdır, ideal olarak ilk 24 saat içinde. Standart protokol, 4 doz halinde (0., 3., 7. ve 14. günlerde) uygulanır; bazı durumlarda ek doz gerekebilir. Aşıyla birlikte kuduz immün globulini (RIG) de verilebilir.

Kuduz aşısı, hayati öneme sahiptir ve gecikmeden uygulanmalıdır:

• Isırık veya temas sonrası hemen tıbbi yardım alın: Yarayı sabun ve bol suyla yıkayın.
• Aşılamaya erken başlamak, kuduzun önlenmesinde kritiktir; semptomlar ortaya çıktıktan sonra tedavi genellikle etkisizdir.
• Yerel sağlık otoritelerinin kuduz protokollerine uyun, çünkü bölgesel farklılıklar olabilir.

Kuduz aşısı, modern tıpta etkili bir koruma yöntemidir ve uygun şekilde uygulandığında ölüm riskini büyük ölçüde azaltır. Şüpheli bir durumda mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurun.