Kuduz aşısı hangi aralıklarla uygulanmalıdır?

Kuduz aşısı, kuduz virüsüne maruz kalma riski olan veya maruz kalan kişilere uygulanan hayati bir önlemdir. Aşının uygulama aralıkları, kişinin maruziyet durumuna (örneğin, koruyucu amaçlı veya temas sonrası) ve kullanılan aşı protokolüne göre değişiklik gösterebilir. Genel olarak, kuduz aşısı iki ana başlık altında ele alınır: temas öncesi aşılama ve temas sonrası aşılama. Aşağıda, bu durumlara göre aşının uygulama aralıkları detaylandırılmıştır.

Temas öncesi aşılama, kuduz riski yüksek gruplar için önerilir. Bu gruplar arasında veterinerler, hayvan bakıcıları, laboratuvar çalışanları veya kuduzun yaygın olduğu bölgelere seyahat edenler bulunur. Standart uygulama aralıkları şu şekildedir:

• İlk doz: Seçilen bir günde uygulanır (0. gün).
• İkinci doz: İlk dozdan 7 gün sonra uygulanır.
• Üçüncü doz: İlk dozdan 21 veya 28 gün sonra uygulanır (örneğin, 21. veya 28. gün).

Bu şema, hızlı bir bağışıklık gelişimi sağlar. Ek olarak, yüksek risk devam ediyorsa, 1 yıl sonra bir rapel (pekiştirme) dozu önerilebilir ve ardından 3-5 yılda bir rapeller tekrarlanabilir. Bu aralıklar, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve yerel sağlık otoritelerinin kılavuzlarına dayanır.

Temas sonrası aşılama, kuduz şüphesi olan bir hayvanla temas (örneğin, ısırık, tırmalama veya tükürük teması) durumunda uygulanır ve acil bir durum olarak kabul edilir. Aşılama, mümkünse temas sonrası ilk 24 saat içinde başlamalıdır. Standart uygulama aralıkları şöyledir:

• İlk doz: Temas sonrası mümkün olan en kısa sürede (0. gün).
• İkinci doz: İlk dozdan 3 gün sonra uygulanır.
• Üçüncü doz: İlk dozdan 7 gün sonra uygulanır.
• Dördüncü doz: İlk dozdan 14 gün sonra uygulanır.
• Beşinci doz: Bazı protokollerde, ilk dozdan 28 gün sonra ek bir doz önerilebilir, ancak bu durum risk değerlendirmesine bağlıdır.

Ayrıca, temas sonrası durumlarda, kuduz immün globulini (RIG) ile birlikte aşı uygulanabilir; RIG genellikle ilk dozla aynı gün verilir. Bu şema, hızlı antikor üretimini teşvik ederek hastalığın önlenmesine yardımcı olur.

Sonuç olarak, kuduz aşısı uygulama aralıkları, kişinin risk durumuna göre belirlenir ve DSÖ kılavuzlarına uygun şekilde planlanır. Temas öncesi aşılama daha uzun aralıklarla yapılırken, temas sonrası aşılama daha sık ve acil bir program izler. Unutmayın, kuduz ölümcül bir hastalık olduğundan, aşılamada zamanlama çok kritiktir.