Kuduz aşısı çeşitleri nelerdir ve hangileri etkilidir?

Kuduz, ölümcül bir viral hastalık olup, insanlara genellikle enfekte hayvanların ısırığı veya tükürüğü yoluyla bulaşır. Kuduz aşıları, hem hastalığın önlenmesi (profilaksi) hem de maruziyet sonrası tedavi için kritik öneme sahiptir. Günümüzde kullanılan kuduz aşıları, güvenli ve yüksek oranda etkilidir. İşte kuduz aşısı çeşitleri ve etkinlikleri hakkında detaylı bilgiler:

Bu aşılar, modern ve en yaygın kullanılan kuduz aşılarıdır. İnsan hücre kültürlerinde üretilirler, bu da daha saf ve güvenli olmalarını sağlar. Etkinlik oranları %99'un üzerindedir ve genellikle iyi tolere edilirler. Başlıca türleri şunlardır:

• HDCV (İnsan Diploid Hücre Aşısı): İnsan hücrelerinde geliştirilmiş, yüksek etkinlikte bir aşıdır. Hem önleyici hem de maruziyet sonrası kullanılır.
• PCECV (Saflaştırılmış Tavuk Embriyo Hücre Aşısı): Tavuk embriyo hücrelerinden üretilir, etkinliği HDCV ile benzerdir ve düşük maliyetlidir.
• PVRV (Saflaştırılmış Vero Hücre Aşısı): Vero hücre hatlarında üretilir, geniş ölçekte kullanılır ve güvenilir sonuçlar verir.

Bu aşılar, geçmişte yaygın olarak kullanılmış olsa da, modern hücre kültürü aşılarına kıyasla daha az tercih edilirler. Örnek olarak, duck embriyo aşısı verilebilir, ancak etkinlikleri daha düşük ve yan etki riski daha yüksek olduğundan, birçok ülkede artık kullanılmamaktadır.

Bu aşılar, hayvan beyin dokusundan üretilirdi ve ciddi nörolojik yan etkilere neden olabilirdi. Günümüzde birçok ülkede terk edilmiştir ve etkinlikleri modern aşılara göre düşüktür. Örnekler arasında Semple aşısı (keçi veya koyun beyninden) bulunur, ancak güvenlik endişeleri nedeniyle artık önerilmez.

Güncel tıbbi uygulamalarda, aşağıdaki aşılar yüksek etkinlik ve güvenlik profili nedeniyle tercih edilir:

• HDCV, PCECV ve PVRV gibi hücre kültürü temelli aşılar, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından onaylanmıştır ve etkinlikleri %99'un üzerindedir.
• Bu aşılar, hem pre-exposure profilaksi (maruziyet öncesi koruma) hem de post-exposure profilaksi (maruziyet sonrası tedavi) için kullanılabilir. Doğru zamanda ve dozajda uygulandığında, kuduz hastalığını önlemede son derece başarılıdırlar.
• Etkinlik, aşının tipine, uygulama şemasına ve kişinin bağışıklık sistemine bağlıdır. Genellikle, maruziyet sonrası tedavide aşı ile birlikte kuduz immün globulini (RIG) de kullanılır, bu da etkinliği artırır.

Kuduz aşıları arasında, hücre kültürü temelli olanlar (HDCV, PCECV, PVRV) en etkili ve güvenli seçeneklerdir. Eski tip aşılar (nöral veya embriyonlu yumurta temelli) artık önerilmemektedir. Kuduz şüphesi durumunda, derhal bir sağlık kuruluşuna başvurarak uygun aşı tedavisine başlanmalıdır. Unutmayın, kuduz önlenebilir bir hastalıktır ve modern aşılar hayat kurtarıcıdır.