Grip aşısı çeşitleri nelerdir ve hangileri etkilidir?

Grip aşısı, influenza virüsüne karşı koruma sağlamak için geliştirilmiş bir aşıdır. Her yıl, dünya çapında yaygın olarak beklenen grip virüsü suşlarına göre güncellenir. Grip aşısı çeşitleri genellikle üretim yöntemlerine, içerdiği virüs bileşenlerine ve uygulama şekillerine göre sınıflandırılır. Aşağıda, yaygın olarak kullanılan grip aşısı türleri ve etkililikleri hakkında detaylı bilgiler bulabilirsiniz.

Bu aşı, üç farklı influenza virüsü suşuna karşı koruma sağlar: genellikle iki influenza A suşu (örneğin, H1N1 ve H3N2) ve bir influenza B suşu. Trivalan aşılar, en yaygın kullanılan grip aşıları arasındadır ve genellikle yüksek etkililik gösterir. Etkililik oranları, grip mevsimine ve bireyin bağışıklık sistemine bağlı olarak değişebilir, ancak genel olarak %40-60 arasında koruma sağladığı bilinmektedir. Özellikle risk grupları için önerilir.

Kuadrivalan aşı, dört farklı influenza virüsü suşuna karşı koruma içerir: iki influenza A ve iki influenza B suşu. Bu, trivalan aşılara kıyasla daha geniş bir koruma sağlar, çünkü influenza B virüslerinin iki farklı soyunu hedefler. Etkililik açısından, kuadrivalan aşılar genellikle trivalan aşılara benzer veya biraz daha yüksek koruma sunabilir, özellikle influenza B enfeksiyonlarına karşı. Çocuklar, yaşlılar ve kronik hastalığı olan bireyler için tercih edilebilir.

Bu aşı, özellikle 65 yaş ve üstü yetişkinler için tasarlanmıştır ve standart aşılara kıyasla daha yüksek miktarda antijen içerir. Yaşlı bireylerde bağışıklık tepkisi zayıflayabileceğinden, yüksek doz aşılar daha güçlü bir koruma sağlamayı amaçlar. Çalışmalar, yüksek doz aşının bu grupta grip vakalarını azaltmada standart aşılara göre daha etkili olabileceğini göstermiştir. Etkililik oranları, genel popülasyona kıyasla daha yüksek olabilir.

Adjuvanlı aşılar, bağışıklık sisteminin aşıya verdiği yanıtı güçlendirmek için adjuvan adı verilen maddeler içerir. Bu, özellikle yaşlı bireylerde veya bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde daha iyi koruma sağlamaya yardımcı olur. Adjuvanlı grip aşıları, standart aşılara kıyasla daha uzun süreli ve güçlü bir bağışıklık tepkisi oluşturabilir. Etkililikleri, genellikle yüksek risk gruplarında daha belirgindir ve grip komplikasyonlarını azaltmada yardımcı olabilir.

Bu aşı, zayıflatılmış (atenüe) canlı influenza virüsleri içerir ve burun yoluyla uygulanır. Genellikle çocuklar ve genç yetişkinler için uygundur, ancak belirli sağlık koşulları olan kişilerde kullanılmamalıdır. Canlı aşılar, doğal enfeksiyonu taklit ederek güçlü bir bağışıklık tepkisi oluşturabilir. Etkililikleri, grip mevsimine ve bireyin yaşına bağlı olarak değişir; bazı yıllarda enjeksiyon bazlı aşılara kıyasla daha düşük olabilir, ancak genel olarak iyi bir koruma sağlar.

Bu aşı, geleneksel yumurta bazlı üretim yöntemleri yerine hücre kültürlerinde üretilir, bu da virüs suşlarının daha iyi eşleşmesini sağlayabilir. Hücre tabanlı aşılar, influenza virüslerindeki mutasyonlara daha hızlı uyum sağlayabildiği için etkililik açısından avantajlı olabilir. Çalışmalar, bu aşının özellikle grip mevsiminde dolaşan virüslerle daha iyi uyum sağladığını ve koruma oranlarını artırabildiğini göstermiştir.

Rekombinant aşılar, genetik mühendisliği kullanılarak üretilir ve influenza virüsünün yumurta veya hücre kültürlerinde çoğaltılmasını gerektirmez. Bu, aşının daha hızlı üretilmesine ve potansiyel olarak daha yüksek etkililik sağlamasına olanak tanır. Rekombinant aşılar, özellikle yumurta alerjisi olan bireyler için güvenli bir seçenektir ve genellikle güçlü bir bağışıklık tepkisi oluşturur.

Grip aşılarının etkililiği, birçok faktöre bağlıdır:

• Grip mevsiminde dolaşan virüs suşları ile aşının ne kadar iyi eşleştiği: Aşı, beklenen virüslerle uyumlu olduğunda etkililik artar.
• Bireyin yaşı ve sağlık durumu: Genç ve sağlıklı bireylerde aşılar daha etkili olabilirken, yaşlılar veya kronik hastalığı olanlar için adjuvanlı veya yüksek doz aşılar tercih edilebilir.
• Aşı tipi: Kuadrivalan aşılar, trivalan aşılara kıyasla daha geniş koruma sağlayabilir, ancak genel etkililik benzerdir. Yüksek doz ve adjuvanlı aşılar, yüksek risk gruplarında daha iyi sonuçlar verebilir.

Genel olarak, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve sağlık otoriteleri, grip aşısının grip ve komplikasyon riskini azaltmada etkili olduğunu vurgular. Hangi aşının sizin için uygun olduğunu belirlemek için bir sağlık uzmanına danışmanız önerilir, çünkü bireysel ihtiyaçlar ve yerel grip verileri etkililiği etkileyebilir. Unutmayın, grip aşısı her yıl güncellenir, bu nedenle düzenli aşılanmak en iyi korumayı sağlar.