Ceviz göz aşısı nasıl uygulanır, hangi yöntemler vardır?

Ceviz göz aşısı, ceviz yetiştiriciliğinde yaygın olarak kullanılan bir üretim yöntemidir. Bu yöntem, üstün özelliklere sahip bir ceviz çeşidinin (aşı kalemi olarak adlandırılır) başka bir ceviz anaç ağacına entegre edilmesini sağlar. Amaç, meyve kalitesini, verimi veya hastalık direncini artırmak, aynı zamanda ağacın büyüme hızını kontrol altına almaktır. Göz aşısı, özellikle genç ceviz ağaçlarında veya mevcut ağaçların iyileştirilmesinde etkilidir ve genellikle ilkbahar veya yaz aylarında uygulanır. Doğru teknikle yapıldığında, yüksek başarı oranı sunar ve ağacın hızlı bir şekilde istenen özellikleri kazanmasına yardımcı olur.

Göz aşısı uygulamadan önce doğru malzemeleri hazırlamak ve uygun koşulları sağlamak önemlidir. İhtiyaç duyulan temel malzemeler şunlardır:

• Aşı bıçağı: Keskin ve steril bir bıçak, temiz kesimler için kritiktir.
• Aşı kalemi: Seçilen üstün ceviz çeşidinden alınan, sağlıklı ve taze gözler (tomurcuklar) içeren dallar.
• Anaç ağaç: Aşının yapılacağı, sağlam ve hastalıksız bir ceviz ağacı.
• Bağlama malzemesi: Aşı bandı veya rafya, aşı bölgesini sabitlemek için.
• Koruyucu macun: Aşı yerini nem ve hastalıklardan korumak amacıyla kullanılır.

Hazırlık aşamasında, aşı kalemi olarak kullanılacak dallar, dinlenme döneminde (genellikle kış sonu) alınmalı ve serin bir yerde saklanmalıdır. Anaç ağacın aşı yapılacak bölgesi temiz ve pürüzsüz olmalıdır. Ayrıca, aşının yapılacağı mevsime göre zamanlama önemlidir; ilkbahar veya yaz ayları tercih edilir, çünkü bu dönemde ağaçlar aktif büyüme içindedir ve kabuk kolayca ayrılır.

Ceviz göz aşısı için başlıca iki yöntem bulunur: T göz aşısı ve yama göz aşısı. Her iki yöntem de belirli koşullara göre tercih edilebilir ve doğru uygulandığında yüksek başarı sağlar.

T göz aşısı, en yaygın kullanılan yöntemlerden biridir ve genellikle ilkbahar veya yaz aylarında, ağacın kabuğunun kolayca ayrıldığı dönemde uygulanır. Adımları şu şekildedir:

• Anaç ağacın gövdesinde veya dalında, kabuğa T şeklinde bir kesi yapılır. Dikey kesi yaklaşık 2-3 cm, yatay kesi ise 1-2 cm uzunluğunda olmalıdır.
• Kesilen kabuk, dikkatlice kaldırılarak altındaki dokulara zarar vermeden açılır.
• Aşı kaleminden, bir göz (tomurcuk) içeren küçük bir parça kesilir. Bu parça, kabuk ve bir miktar odun dokusu ile birlikte alınmalıdır.
• Kesilen göz parçası, anaçtaki T kesisine yerleştirilir ve gözün dışarıya bakması sağlanır.
• Aşı bölgesi, aşı bandı veya rafya ile sıkıca sarılarak sabitlenir. Gözün açıkta kalmasına dikkat edilir.
• Son olarak, aşı macunu uygulanarak nem ve enfeksiyon riski azaltılır.

Bu yöntem, hızlı ve etkili sonuç verir, ancak ağacın aktif büyüme döneminde yapılması gerekir. Başarı oranı yüksektir ve genellikle 2-3 hafta içinde gözün yeşermesi beklenir.

Yama göz aşısı, özellikle kabuğun kalın olduğu veya T aşısının uygun olmadığı durumlarda tercih edilir. Bu yöntemde, anaç üzerinde dikdörtgen şeklinde bir kabuk parçası çıkarılarak yerine aynı boyutta bir göz parçası yerleştirilir. Adımları şöyledir:

• Anaç ağacın üzerinde, bir yama kesici alet kullanılarak dikdörtgen bir kabuk parçası çıkarılır. Bu parça, genellikle 2-3 cm uzunluğunda ve 1-2 cm genişliğindedir.
• Aşı kaleminden, çıkarılan kabuk parçasıyla aynı boyutta bir göz parçası kesilir. Bu parça, bir tomurcuk ve etrafındaki kabuk içermelidir.
• Kesilen göz parçası, anaçtaki boşluğa yerleştirilir ve kenarlarının tam oturması sağlanır.
• Aşı bölgesi, bağlama malzemesi ile sıkıca sarılır ve koruyucu macun uygulanır.

Yama göz aşısı, daha fazla beceri gerektirir, ancak kabuğun zor ayrıldığı durumlarda daha güvenilirdir. Genellikle yaz sonunda uygulanır ve başarılı olduğunda, göz ertesi ilkbaharda sürmeye başlar.

Göz aşısı uygulandıktan sonra, aşının tutması için düzenli bakım şarttır. İşte dikkat edilmesi gereken noktalar:

• Aşı bölgesini nemli tutun, ancak aşırı sulamadan kaçının. Ağacın genel sağlığını korumak için düzenli sulama yapın.
• Bağlama malzemesini, aşı tuttuğunda (genellikle 3-4 hafta sonra) gevşetin veya çıkarın, ancak gözün zarar görmemesi için dikkatli olun.
• Aşı çevresindeki yabani otları temizleyin ve ağacı hastalık ve zararlılardan koruyun. Gerekirse, organik pestisitler kullanın.
• Göz sürgün vermeye başladığında, anaç üzerindeki rekabet eden sürgünleri budayarak aşılı kısmın güçlenmesini sağlayın.
• İlk yıl, aşılı bölgeyi fiziksel hasarlardan koruyun; örneğin, rüzgar veya hayvanlara karşı destekleyin.

Genel olarak, göz aşısı başarısı, doğru mevsim, kaliteli malzeme ve dikkatli uygulama ile artar. Eğer aşılama konusunda deneyiminiz yoksa, küçük bir alanda pratik yapmanız veya bir uzmandan yardım almanız önerilir. Bu sayede, sağlıklı ve verimli ceviz ağaçları yetiştirebilirsiniz.