Adacel aşısı ne işe yarar ve kimler tarafından yapılır?

Adacel aşısı, difteri, tetanoz ve boğmaca (pertussis) hastalıklarına karşı koruma sağlayan, üçlü bir kombine aşıdır. Bu aşı, özellikle ergenler ve yetişkinler için tasarlanmış bir rapel (pekiştirme) aşısıdır. Difteri, ciddi solunum problemlerine ve hatta ölüme yol açabilen bir bakteri enfeksiyonudur; tetanoz, kas spazmları ve sinir sistemi hasarına neden olabilen bir hastalıktır; boğmaca ise şiddetli öksürük nöbetleriyle karakterize, bulaşıcı bir solunum yolu enfeksiyonudur. Adacel aşısı, bu hastalıkları önlemek ve toplumda yayılmalarını azaltmak amacıyla kullanılır. Aşı, bağışıklık sistemini uyararak vücudun bu patojenlere karşı antikor üretmesini sağlar, böylece enfeksiyon riskini düşürür.

Adacel aşısı, temel olarak şu işlevlere hizmet eder:

• Difteri, tetanoz ve boğmaca hastalıklarına karşı uzun süreli bağışıklık sağlamak için rapel doz olarak uygulanır. Çocukluk döneminde alınan temel aşıların (örneğin, DTaP aşısı) koruyuculuğu zamanla azalabileceğinden, Adacel bu bağışıklığı güçlendirir.
• Boğmaca gibi bulaşıcı hastalıkların yayılmasını engellemek için toplumsal bağışıklığı artırır. Bu, özellikle bebekler ve bağışıklık sistemi zayıf bireyler gibi risk gruplarını korumada kritiktir.
• Yolculuk, askerlik veya sağlık çalışanı gibi yüksek riskli durumlarda koruma sağlamak için kullanılır. Örneğin, boğmaca salgınlarının olduğu bölgelere seyahat edenler için önerilebilir.
• Hamilelik döneminde (genellikle 27-36. haftalar arasında) uygulanarak, yenidoğanları boğmacaya karşı korumak amacıyla antikor transferi sağlar. Bu, "gebelikte rapel aşılama" olarak bilinir ve bebeklerin hayatlarının ilk aylarında hastalıktan korunmasına yardımcı olur.

Adacel aşısı, belirli yaş grupları ve durumlardaki bireyler tarafından yapılır. Genellikle şu kişiler için önerilir:

• Ergenler (11-12 yaş arası): Çocukluk döneminde alınan DTaP aşısının rapel dozu olarak, okul aşı programları kapsamında uygulanır. Bu, bağışıklığın devam etmesini sağlar ve ergenlik döneminde boğmaca gibi hastalıklara karşı koruma sunar.
• Yetişkinler (19 yaş ve üzeri): Özellikle daha önce rapel aşısı olmamış veya son 10 yılda tetanoz-difteri (Td) aşısı yaptırmamış yetişkinler için önerilir. Ayrıca, boğmaca riski yüksek ortamlarda çalışanlar (sağlık personeli gibi) tercih edebilir.
• Hamile kadınlar: Her hamilelikte bir doz Adacel aşısı, bebeği boğmacadan korumak için tavsiye edilir. Bu, hem anne hem de yenidoğan için güvenli kabul edilir.
• Yüksek riskli gruplar: Bebeklerle yakın teması olan aile üyeleri (örneğin, büyükanne/büyükbaba) veya kronik hastalığı bulunan bireyler, bağışıklık sistemlerini güçlendirmek amacıyla bu aşıyı yaptırabilir.
• Askerler veya seyahat edenler: Difteri ve tetanozun yaygın olduğu bölgelere gidecek kişiler, sağlık otoriteleri tarafından aşılanması önerilen gruplar arasındadır.

Adacel aşısı, genellikle kas içine (genellikle kol veya uyluk bölgesine) enjeksiyon yoluyla uygulanır. Aşılamadan önce, bir sağlık uzmanı (doktor veya hemşire) kişinin tıbbi geçmişini değerlendirerek alerjik reaksiyon riski gibi faktörleri gözden geçirir. Aşının yan etkileri hafif olabilir ve şunları içerebilir:

• Enjeksiyon bölgesinde ağrı, kızarıklık veya şişlik
• Hafif ateş veya yorgunluk
• Baş ağrısı veya kas ağrıları

Bu yan etkiler genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. Ancak, ciddi alerjik reaksiyonlar nadir de olsa görülebilir, bu nedenle aşı sonrası gözlem önemlidir. Adacel aşısı, canlı bir aşı değildir, bu yüzden hamilelik ve emzirme döneminde güvenle kullanılabilir. Aşılamanın zamanlaması ve sıklığı, ülkelere göre değişebilen ulusal aşı programlarına göre belirlenir; örneğin, Türkiye'de Sağlık Bakanlığı'nın önerileri takip edilmelidir. Genel olarak, Adacel aşısı, difteri, tetanoz ve boğmaca gibi ciddi hastalıklardan korunmada etkili ve güvenli bir yöntem olarak kabul edilir, ancak bireysel durumlarda doktor tavsiyesi almak her zaman önemlidir.